ساختن فونت با FontForge

[saeidk]

پیش از این در اینجا برنامه fontforge معرفی شده بود. ولی نصب و کار با آن بسیار دشوار بود. چندی است که شماری از دوستان فونت آزاد می‌سازند و در گیت‌هاب می‌گذارند: صابر راستی‌کردار، محمد صالح سوزنچی ...
صابر راستی‌کردار یک راهنمای تر و تمیز هم در اینجا برای این برنامه گذاشته است:
http://rastikerdar.github.io/getting-st ... fontforge/
من هم تصمیم گرفتم کمی با این برنامه کار کنم و نتیجه را اینجا بگذارم. شاید به‌درد کسی بخورد.
فونت اسما (Ara Asmaa Beltajie) فونتی فانتزی و ظاهراً آزاد است که البته سایت منتشر کننده آن دیگر نیست. این فونت حروف فارسی دارد ولی ک و ی اول و وسط ندارد و باید کد اپن‌تایپ آن درست می‌شد.
https://www.behance.net/gallery/11392407/-Asmaa-Font

فونت اسماء

نمونه کار من افزودن حروف فارسی به این فونت بود.
فونت‌فورج در ویندوز به‌راحتی نصب می‌شود و در مک هم نیاز به x11 دارد و سپس به‌خوبی کار می‌کند.
برای این که از یک فونت به فونت دیگر چیزی را کپی کنیم. باید هر دو در یک پنجره باز شوند و نه در پروسس‌های مجزا.
برای افزودن گلیف جدید به اینجا می‌رویم: Endoding/Add Encoding Slots و تعداد گلیف‌هایی که می‌خواهیم را مشخص می‌کنیم.
حالا به تعداد مورد نظر با علامت سوال بالای آنها اضافه می‌شود که می‌توانیم در آنجا منحنی بکشیم. دراین فونت لازم است فقط منحنی ک را دوباره در یک گلیف کپی کنیم. اگر خود منحنی را کپی کنیم و در جای خالی بگذاریم فاصله راست و چپ آن هم به‌صورت خودکار به این گلیف منتقل خواهد شد.
بعد گلیف را انتخاب می‌کنیم و بعد در Element/Glyph info روی Unicode value کد فارسی را می‌نویسیم: U+06A9 و بعد Set from value را کلیک می‌کنیم. در این حالت خود برنامه در خط بالا یک اسم می‌گذارد و در خط پایین حرف متناظر با آن با فونت مورد نظر خود.

اطلاعات حرف ک فارسی

البته اسم uni06A9 به هیچ دردی نمی‌خورد و بهتر است آن را با نامی به‌دردبخور مثل Kaf.fa.isol عوض کنیم. همچنین در بخش ot glyphe class انتخاب می‌کنیم Base glyphe
حالا به Element/glyph info می‌رویم و بعد در پنجره Lookup روی init… دوبار کلیک می‌کنیم

کد برای شکل اول حرف

در خط آخر روی New کلیک می کنیم یک خط جدید باز می‌شود در سمت چپ نام گلیف را می‌نویسیم و در خط راست نام گلیف ک اول و تمام.

برای افزودن ی کوچک با کد U+0654 هم همین روند را می‌رویم فقط در ot glyphe class انتخاب ما mark خواهد بود و در داخل منحنی هم علامت لنگر را پاک می‌کنیم و در بخش lookups به gpos می‌رویم و در mark می‌رویم و بعد anchor 0 و anchor control بعد add anchor mark و کد این گلیف را در این بخش اضافه می‌کنیم.

پنجره اعراب

لنگر اعراب

Anchor.png (8.79 KiB) مشاهده 28470 مرتبه

یا این که این گلیف را به بخش Mark classes اضافه می‌کنیم.

کلاس اعراب‌ها

حالا فونت جدید را generate می‌کنیم.

[Ahmad]

ممنون سعید جان بابت شرح شیوه استفاده از برنامه FontForhe، دستت درد نکند.

احمد

[zoghal]

درود و عرض ادب.
قصد جسارت ندارم اما چون اسم فونت آزاد وسط آمد لازم دیدم چند نکته رو یاد آوری کنم.
نکته اول:
فونت اسما فونت آزاد نیست. یک فونت رایگان هست. اما اگر به متا فیلد‌های فونت نگاه بندازید می‌بینید که این فونت کپی‌رایت دارد.

در فونت‌های آزاد باید در فیلد لایسنس دقیقا تعریف شود که طبق کدام یک از اجازه‌نامه ها فونت آزاد منتشر شده OFL یا appache یا ابونتو
با فلش در تصویر مشخص کردم اگر ان دکمه رو بزنید فونت فورج خودش فیلد‌های مورد نیاز رو مقدار دهی اولیه می‌کند.
نکته بعدی فونت آزاد حتما نیاز به مخزن کد دارد و باید در کنار سورس فایل لایسنس قرار داشته باشد.
آنوقت تازه فونت آزاد شناخته می‌شود.

نکته دوم:
این تایپ‌فیس شاید فانتزی باشد. اما کاملا بر اساس سبک عربی طراحی شده. پایین تنه حروف ارتفاع خیلی کمی دارند. بطوری که شما نمی‌تونید تو این فونت به راحتی حرف «چ» مفرد رو اضافه کنید. فضایی برای اضافه کردن نقطه ندارد.

باز ببخشید فضولی کردم.
سوالی بود در این مورد بنده در خدمتم.

[saeidk]

آره می‌دونم که آزاد به مفهوم شما نیست. منظورم این بود که صاحبش مجانی گذاشته در اینترنت و مثل بعضی فونتها نیست که برای فروش باشه. سالها پیش یک سایت بود به اسم زکدیزاین که این‌ها رو می‌گذاشت که الان فعال نیست. همچنین خود طراح هم نوشته که این رو به یاد اون خانم با این نام منتشر کرده. منتها همون طوری که نوشتم، دارم با این برنامه ورمی‌رم و مشوق غیرمستقیم من هم شما بودید. گفتم این را بنویسم که اگر کسی خواست بخواند و تجربیات من را تکرار نکند.
این فونت خودش چ دارد. یعنی طراح گذاشته است و البته که عربی است و به‌درد نوشتن متن فارسی نمی‌خورد ولی به نظرم برای نوشتن یک کلمه فانتزی بدک نباشد.
ممنون

[zoghal]

واقعا «چ» رو دارد اصلا دقت نکردم.
بله برای خیلی کارا میشه استفاده کرد. مشکلی هم از این نظر نیست خودشون منتشرش کرده دیگه :دی

[Ali.Rastegar]

چه کار خوبی کردی سعید جان، دستت درد نکند.

اتفاقا من هم اخیرا برای کاری قدر FontForge را بیشتر گرفتم.

[kamraninl]

استاد سلام
با یه فونت عربی دارم سروکله میزنم ؛ همه حروف رو داره الا "ی" البته اونم داره منتها روی کلید کیبوردش نیست
از فونت های دیگه نگا کردم و گلیفشو کپی پیست کردم و محتواشو با ی های اون فونت جایگذاری کردم اما بازم نشد
میشه راهنمایی بفرمایید چجوری میشه این کلمه رو به فونت اضافه کرد که روی دکمه ی خودش بشینه

[Amir_S]

اینکه ظاهر چیزی شبیه «ی» باشید دلیل نمی‌شود که به عنوان «ی» شناخته شود. باید ببینی چه کدی به آن نسبت داده شده. اگر U+06CC باشد، حرف «ی» فارسی است؛ اگر نه، چیز دیگریست.

[saeidk]

شاید اون ی الف مقصوره بوده که شبیه ی هست. به هرحال راهنمای بالا کامل است. هم باید گلیف ی فارسی را اضافه کنید هم در کدهای اپن تایپ اول و وسط و آخر رو بیفزایید

[kamraninl]

اینکه ظاهر چیزی شبیه «ی» باشید دلیل نمی‌شود که به عنوان «ی» شناخته شود. باید ببینی چه کدی به آن نسبت داده شده. اگر U+06CC باشد، حرف «ی» فارسی است؛ اگر نه، چیز دیگریست.

ممنونم
طبق فرمایش شما یه "ی" به داخل این خونه که فرمودید کپی کردم حالا مشکل شد 2 تا ؛ یکی اینکه جای ی تـ مینویسه و دیگه اینکه تمام حروف جدا از هم میشن ، مثلا سلام میشه س ل ا م
البته قبل از اینکه اینجا مزاحم شما بشم توی فروم های خارجی مشکلم رو جستجو میکنم منتها اونجا چون با فارسی و زبون های بهم پیوسته سروکار ندارن جواب همچین مشکلاتی رو نمیشه پیدا کرد
اصلا بخام دقیق تر در مورد این فونت صحبت کنم اسم فونت Gumela هست که توی سایتای فارسی هم موجوده اما فارسی سازی نشده
فونت خیلی زیبا و خوش فرمیه. کاش یکی از دوستان زحمت فارسی سازی ش رو میکشید . البته تنها مشکلش همون حرف ی هست که اونم با ctrl+x رفع رجوع میشه .

[Ilia]

من بعضی از پست‌ها این سوال را جدا کردم و در مبحث دیگر توضیحی هم نوشتم:
viewtopic.php?f=39&t=4589&p=57054#p57054

همانطور که سعید گفته، طراح این فانت حرف «ی فارسی» با کد U+06CC را در فانتش نگذاشته. حالا اینکه این را چطور در FontForge باید اضافه کرد، من بلد نیستم. اما باید هم طرح هر چهار حالت این کاراکتر را و هم کدهای تبدیل آنرا در جداول فیچرها تایپ و اضافه کرد. در ضمن اینکه جداول آن در موقع خواندن و نوشتن فانت به هم نریزد.

[saeidk]

توضیح پست اول کامل است طبق همان انجام دادم و به‌راحتی انجام شد.
دو کاراکتر «ی» فارسی تنها و « ‍ی» فارسی آخر را افزودم و در اپن تایپ هم اضافه کردم ی‍ اول و ‍ی‍ وسط با نوع عربی فرقی ندارد و لازم به ساختن آنها نبود.

افزودن ی فارسی در کدهای اپن‌تایپ

افزودن گلیف ی فارسی تنها و ی آخر

add.png (1.97 KiB) مشاهده 25734 مرتبه

[saeidk]

فونت عربی است و با وجود این همه فونت زیبای فارسی چندان دلیلی برای استفاده از آن نمی‌بینم. البته کپی‌رایت هم دارد. من اپل ندارم و خبر از این که فونت‌فورج کار می‌کند یا نه ندارم ولی در ویندوز که به‌خوبی کار می‌کند. در ویندوز برنامه font creator program هست که خیلی بهتر کار می‌کند و راحت‌تر است ولی پولی است.

[saeidk]

آن زمان که پست اول را می‌نوشتم. صفحهٔ راهنمای فونت فورج را ندیده بودم. الان دیدم که یک راهنمای کامل افزودن حروف فارسی اینجا هست:

http://designwithfontforge.com/en-US/Ad ... _Font.html