مدیریت حقوق دیجیتال — Digital Rights Management; DRM

[AliGhz]

امروز امتحانی، یک ترانه را که از آی‌تونز خریده بودم، روی فلش برای دوستم کپی کردم تا ببینم روی یک کامپیوتر ثبت‌نشده (unauthorized) چه واکنشی نشان می‌دهد؛ چون بعضی وقت‌ها که ترانه‌ای روی لپ‌تاپم پخش کرده‌ام و دوستی خوشش آمده است، اگر آن را از آی‌تونز خریده بودم، با تصور این‌که این هم مثل اپلیکیشن فقط روی کامپیوترها و دستگاه‌های مجاز (ثبت‌شده با اپل آیدی خریدار) قابل پخش است، عذرخواهی کرده و می‌گفتم که به این دلیل، نمی‌توانم آن ترانه را برایش کپی کنم.

کامپیوتر دوستم ویندوزی است، و آن ترانه با پسوند m4a. هم روی ویندوز میدیا پلیر و هم روی آی‌تونز بدون مشکل پخش شد! جست‌وجوی مختصری انجام دادم و نتیجۀ خاصی نگرفتم. وقتی از آن فایل روی آی‌تونز command+I می‌گیرم، kind آن را Purchased AAC Audio File نشان می‌دهد. در ویندوز کامپیوتر دوستم هم با ctrl+I همین اطلاعات و نام من و اپل آیدی من را نشان می‌دهد. ابتدا تصور کردم شاید مثل کتاب‌های آی‌بوکز Protected و Purchased دارد (کتاب‌های Public Domain مثل کتاب‌های پروژه گوتنبرگ، Purchsed هستند و می‌شود متن آنها را پس از انتخاب، کپی کرد. اما کتاب‌های کپی‌رایت‌دار، Protected هستند و نمی‌شود حتی کلمه‌ای از آنها را کپی کرد). اما هر چند تا ترانه که داشتم و از آی‌تونز خریده بودم را (از جمله آلبوم «الکی» محسن نامجو که جدیدترین آلبوم اوست و دربارۀ حقوق این آلبوم‌اش هم مخصوصا بسیار حساس است) نگاه کردم و همگی Purchased بودند.

اگر قرار است ترانه‌های خریداری‌شده از آی‌تونز DRM داشته باشند و فقط کامپیوترهای مجاز و ثبت‌شده با اپل آیدی فرد خریدار قادر به پخش آنها باشند، پس چرا می‌شود به‌راحتی آنها را در یک کامپیوتر دیگر پخش کرد؟...

[Ilia]

حدود فکر کنم دو سه سال پیش بود که بالاخره اپل موفق شد که شرکت‌های موسیقی را راضی کنه که DRM را از آهنگ‌هایشان که در آیتونز بفروش میرسه بردارند. آز آن موقع به بعد، آهنگ‌هایی که از آیتونز خریداری میشوند فاقد این مکانیزم هستند و براحتی کپی میشوند. فقط همانطور که شما متوجه شده‌ای، مشخصات خریدار آهنگ با آن ضبط و در آهنگ باقی میماند. این کار تمایل مردم را به انتشار آهنگ‌هایی که پولش را داده‌اند کم و آنها را قابل ردگیری میکند.

---
این هم خبرش:
http://www.guardian.co.uk/technology/20 ... protection

[AliGhz]

ممنون از توضیحات ایلیا جان! فکر می‌کنم واقعا تصمیم به‌جایی بوده است. بعضی وقت‌ها فکر می‌کردم خرید ترانه‌ها به این شکل، و این‌که DRM داشته باشند، آدم را اسیر دستگاه‌های یک شرکت خاص می‌کند برای گوش کردن آنها؛ و این اصلا خوب نیست. چون آمدیم و زمانی اپل وجود نداشت (بعد از هزار سال!) آن وقت این ترانه‌های DRM-دار هم می‌شوند مثل نوار کاست‌ها و یا صفحه‌های موسیقی که الان عملا نمی‌شود آنها را گوش کرد چون کمتر کسی دیگر در خانه‌اش گرامافون یا ضبط‌‌صوت کاست‌خور دارد (هرچند برای این مشکلات هم راه حل وجود دارد: http://www.nytimes.com/2012/01/12/garde ... .html?_r=1)

الان مسئلۀ دیگری که هست، همین کتاب‌های خریداری‌شده از آی‌بوکز است. فکر کنم DRM اینها هم باید برداشته شود. چون کتاب و موسیقی برخلاف اپلیکیشن نباید وابسته به دستگاه باشند؛ شما کتابی را خرید‌ه‌اید و باید هزار سال دیگر هم بتوانید بخوانیدش؛ مثل کتاب کاغذی. این‌که برای خواندن کتاب یا گوش کردن موسیقی آدم اسیر یک دستگاه و یک شرکت خاص بخواهد باشد، اصلا خوب نیست. برای نگهداری از میراث فرهنگی بشر خوب نیست این روش.

و این‌که اطلاعات خریدار همراه فایل ثبت می‌شود، همان‌طور که شما نوشته‌ای تمایل افراد را برای این‌که آنها را در اختیار دیگران قرار بدهند کم می‌کند. البته، فکر کنم من همچنان به همان بهانۀ قدیمی متوسل شوم

[Ilia]

اگر اختیار به دست شرکت‌های بزرگ موسیقی بود، هیچ فایلی را نمیشد به هیچ عنوان کپی کرد و حتی بایستی برای داشتن کپی از آهنگ‌هایی که قبلا خریده‌اید، دوباره پول میدادید. همانطور که مثلا track های موسیقی داخل CDها حتی در سیستم کلاسیک اپل روی کامپیوتر کپی نمیشدند با وجودی که آنها هیچ DRM ای هم نداشتند. بتدریج به مرور زمان این موانع تکنیکی برداشته شدند. با بوجود آمدن فرمت‌های جدید و مخصوصا mp3، برنامه‌های تبدیل فرمت‌ها و رواج اینترنت و سایت‌هایی مثل Napster و مشابهاتش و ساخته شدن دستگاه‌های پخش‌کنندهٔ mp3، کپی و رد و بدل کردن و پخش این فایل‌ها بسیار راحت و همه‌گیر شد.

شرکت‌های بزرگ موسیقی که غافلگیر شده بودند، تا جایی که میتوانستند در برابر این موج مقاومت کردند اما معلوم بود که قواعد بازی عوض شده است. اما از طرف دیگر هنوز هیچ مکانیزم جدیدی هم جای آن سیستم قبلی را نتوانسته بود بگیرد. کاری که اپل کرد و شاهکار هم بود این بود که هم دستگاه‌های پخش mp3 را پیشرفت داد و آیپاد را ساخت که با مشابهات قدیمی‌اش قابل مقایسه نبود. و از طرف دیگر شرکت‌های بزرگ را راضی کرد که اولا موسیقی‌شان را بصورت دیجیتال بفروشند، ثانیا آن را به نرخ واحد آهنگی ۹۹ سنت بفروشند. تا قبل از آن نمیشد یک آهنگ تنها را خرید و حتما بایستی یک آلبوم را میخریدید که معمولا فقط یکی دو تایش بدرد میخورد. این شرکت‌ها اصلا علاقه‌ای به فروش آهنگ‌ها به قیمت یکسان نداشتند. خلاصه اپل داستان خرید و استفاده موسیقی را تا به حدی ساده کرد که مردم راضی شدند که برای چیزی که میتوانستند مجانی از اینترنت بگیرند، پول بدهند.

جابز گفت که از اولش هم آنها نمیخواستند که برای آهنگ‌ها DRM بگذارند. اما شرکت‌ها بدون وجود آن مشارکت با اپل را قبول نمیکردند. از این رو بود که اپل فرمت AAC را ساخت و در آن DRM را تعبیه کرد.

داستان اینطور ادامه داشت تا اینکه چند سال بعد شرکت‌های دیگری هم که مهمترینشان آمازون و والمارت بودند هم فروشگاه‌های موسیقی‌شان را ساختند با این تفاوت که اینها توانستند اجازهٔ فروش آنها را بصورت mp3 معمولی و بدون DRM بگیرند. یعنی اگر شما آهنگتان را از آمازون میخریدید، روی هر دستگاهی پخش میشد اما مال اپل محدودیت داشت.

آخرش را هم که اول نوشتم، بالاخره اپل هم در سال ۲۰۰۹ DRM را از موسیقی‌اش برداشت و امکانش را داد که هر کسی که تا آن موقع خرید کرده بود، نسخهٔ بدون آنرا دریافت کند.