Ilia نوشته است:[نمایش]این ی گوژپشت نتنها بسیار زشت است، بلکه بنظر من یک غلط نگارش است که دارد با این فانتها عادی میشود. آن قوس یک دندانه محسوب میشود که نباید آنجا باشد.
ایلیا
ایلیا جان با سلام،
من این حرف شما کہ چند ماه پیش در اینجا نوشتید، در رابطہ با عرضہ سیستم عامل اسنو لئوپارد، و البتہ توسط دوستان دیگر نیز در جاهای دیگر نیز در همین انجمن تکرار شده است، مدتی بود کہ فکر مرا را مشغول داشتہ.
بدون شک در مورد زشتی و زیبائی ما هر کدام ممکن است نظری متفاوت داشتہ باشیم آنچہ کہ بہ نظرم من ممکن است زشت آید در نظر دیگری ممکن است نہایت زیبائی باشد، بقول معروف معشوق من آن است آنکہ بہ نزدیک تو زشت است. اما از لحاظ فنی در این مورد قضاوتی دیگری می شود کرد. بنظر من «خط جیزه پرو» مطلقا بہترین خطی است در بین تمام خطوطی کہ سازندگان سیستم عامل بہ همراه سیستم خود برای نمایش متون سیستم نوشتاری عربی (عربی، فارسی) عرضہ کردهاند. در محیط ویندوز خط تاهوما و تایم نیو رمان و آریال مقام زشترین خط را بخود اختصاص میدهند بخصوص دو خط اخیر ینی تایم و آریال. در سیستم لینوکس هم خطوطی کہ برای نمایش محتوای اینترنت فارسی بکار میرود کہ اصولا برای اینکار طراحی نشدهاند، برای نوشتن متن در یک سند عادی و چاپ آن البتہ مناسب است ولی نہ برای نمایش متن فارسی در اینترنت.
خط جیزه اما متن فارسی/عربی را با دقت و ظرافت و neutral (کہ این البتہ از ویژگی شیوهٔ نگارش نسخ است) در صفحات وب نشان میدهد، محال است کہ کاربر از خواندن متن فارسی، حتی در اندازههای کوچک مثلا ۹ یا ۱۰ پوینت خستہ شود، در حالیکہ تایم نیو رمان آدم را از هرچہ نوشتۂ فارسی است بیزار میکند. اینہا همہ نقاط قوت جیزه است. اما در مورد این قضیۂ «گوژ پشتی» کہ بہنام نیز اخیرا سعی کرده است کہ دلایلی کہ ممکن است طراح این خط یعنی شرکت دیوان مستقر در انگلستان (سازنده نرم افزارهای الکتاب الصحفی، الکتاب المکتبی، Ready, Set, Go، و بسیاری خطوط عربی) را واداشتہ کہ از لحاظ فنی این کار را بکند تشریح کند. البتہ این تغییری است کہ اپل در هنگام عرضۂ سیستم عامل ۱۰.۶ در خط جیزه ملحوظ کرده. در این اصدار خط جیزه دارای اندازهٔ کلفت شده کہ این اقدام درستی است.
بہنام چند سال قبل نسخہای از خط جیزه درست کرد کہ بنظر من بسیار خوب بود. وی امکانات زیادی در خط جیزهٔ ناکامل آنوقت تعبئہ کرد مانند حالت کلفت، مایل، اضافۂ کاراکترها و نشانہهای اضافی و نیز تعدیل خط از لحاظ فاصلۂ سطر بنحوی کہ حروف در جملۂ بالاتر با حروف در جملۂ پایین تصادم نکند. من آن نسخۂ بہنام را البتہ ترجیح میدهم برای کامل بودنش ولی متقاعد کردن مسئولان بخش خط و متن در شرکت اپل شاید کار سادهای نباشد.
اما یک نکتہ محرز است و آن این است کہ این «گوژ پشتی» کہ فقط هم برای نمایش حروف « ـی» چسپان آخر مصداق دارد، اشکالی از لحاظ رسم الخط ایجاد نمیکند، یعنی اینکہ این دندانۂ اضافی بشمار نمیآید. این هم در مورد نگارش عربی صدق میکند و هم فارسی. برای مثال در کتاب فارسی* دختر من، نام کتاب یعنی کلمہء «فارسی» با خط نسخ دقیقا بہ همین شکل «گوژپشتی» بقول شما نوشتہ شده است (بہ عکس ضمیہ توجہ شود)، یعنی اینکہ این شیوهٔ نگارش در بین فارسی نویسان در درون ایران نیز مرسوم است. اصولا در زبان فارسی و عربی، خطاط دست نسبتا بازی دارد در بکار بردن خلاقیتش در نگارش.
با احترام،
احمد
*اینجا در سوئد تمام دانش آموزان حق دارند کہ زبان مادری خود را در مدرسہ یاد بگیرند. پارلمان سوئد از سالہا پیش قوانینی را وضع کرده کہ تمام مدارس را ملزم میکند کہ معلم زبان مادری برای دانش آموزان در محیط مدرسہشان مہیا کند. در حال حاضر گویا حدود ۱۵۰ زبان مختلف در مدارس سوئد تدریس میشود، بمدت یک ساعت در هفتہ. اینرا نوشتم برای اینکہ فکر کردم شاید دانستنش برای دوستان جالب باشد.