درباره قلمهای x

[مهمان]

درباره قلم (font) های X که در سایت است چند سؤال دارم:

۱- شرکت نویسه‌پرداز creativesuit نسخه ME را می‌فروشد ۳۰.۰۰۰ تومان و همراه با آن این فونتها را هم می‌فرستد آیا شما خبر دارید و با آنها هستید یا نه. چرا طراح قلمهای فارسی برای مک ۹ که در پیجمیکر ME استفاده می‌شد آنها را برای سیستم ۱۰ اصلاح نکرده است چون آنها از بعضی جهات خوبتر از سری X هستند مثلاً کرنینگ دارند.

۲- اصل این قلمها هم کپی‌رایت دارند یعنی فروشی هستند مقل قلم یاقوت که باید از سات مونوتایپ بخرید ۲۰ دلار شما چه گونه کپی رایت را رعایت می‌کنید.

۳- چرا بعضی قلم‌ها با اسمی متفاوت با آنچه قبلاً می‌شناختیم عرضه می‌شوند و چرا یکان ضخیم با اسمی دیگر متشر شده.

۴- این قلمها با چه برنامه‌ای تهیه شده اند. در ویندوز و در ورد تحت ویندوز وقتی آنها را انتخاب می‌کنیم حروف به صورت تنها می‌آیند. مگر وقتی قلم یونیکد شد نباید در همه سیستم‌ها درست نشان داده شود.
چه ‌گونه می‌شود این مشکل را حل کرد چون من وقتی با Fontlab 4.6 هم قلمی طراحی می‌کنم در ورد به صورت جدا نشان داده می‌شوند و در openOffice هم همینطور. در سایت مایکروسافت توضیح درباره ویژگی‌های قلمها عربی داده شده است اما این که در یک برنامه چگونه قلم‌ها را طراحی کنیم تا همه بتوانند درست استفاده کنند. توضیح ندارد. در ویندوز با VOLT می‌شود قلم ttf را با otf تبدیل کرد در مک با چه برنامه‌های می‌شود.
ببخشید خیلی طولانی شد.

[Ali.Rastegar]

۱- گمان نمی‌کنم با ایرماگ هماهنگ کرده باشند لااقل من از چنین کاری اطلاع نداشتم. بهنام در حال کار بر روی نسخه جدید سری X هست که امکانات خیلی کاملتری دارن البته من نمیدونم دقیقا کی منتشر بشه و چه امکاناتی خواهد داشت امیدوارم خودش هروقت فرصت داشت به سوالات شما جواب بده ولی من فعلا به اندازه اطلاعاتم جواب میدم. در مورد Creative Suite ME ، نسخه کپی را به این قیمت می‌فروشند؟ چه بی انصاف.
۲- به گمانم قلمهای X بهنام مبتنی بر قلمهای برنا باشند، کپی رایت هیچ کدام از اینها هم دقیقا مشخص نیست. لااقل من به خوبی اطلاع ندارم. یکبار سعی کردیم با کمک نام سازنده هایشان تکلیف کپی رایت آنها را مشخص کنیم و حتی گلیفهای اصلی را هم برای بهبود کیفیت قلمها درخواست کنیم اما به نتیجه‌ای نرسیدیم.
۳- مطمئنید نامهایی که قبلا می‌شناختید صحیح بودن؟
۴- قلمهای فارسی مک AAT (از Mac OS X 10.3 به بعد) هستند و قلمهای فارسی ویندوز OpenType و سازگاری مناسبی بین ایندو وجود ندارد. تنها راه حل این موضوع ساخت قلمهایی هم OpenType و هم AAT است و سری جدید X به اینگونه منتشر خواهند شد تا با هردوی ویندوز و مک سازگار باشند.
امیدوارم سایر دوستان اشکالات پاسخ من را برطرف کنند.
موفق باشید

[Behnam]

قلم‌های سری ایکس کنونی تنها در پلاتفرم مکینتاش قابل استفاده هستند. و در Creative Suite ME نیز چندان قابل استفاده نیستند چون اگرهم حروفچینی شوند، تنها بر اساس کدهای یونیکد قلم حروفچینی می‌شوند و نه بر اساس جداول AAT قلم و این امر قابلیت استفاده از آنها را بسیار محدود می‌کند. نرم‌افزارهای ادوبی و قلم‌هایش از تکنولوژی OpenType استفاده می‌کنند. آیا شما مطمئن هستید که سری ایکس است که نویسه پرداز با این برنامه می‌فرستد؟

در مورد کپی رایت، این سوال را باید از دیگران کرد. من قلم هائی را که بطور رایگان در اینترنت برای کاربران ویندوز در دسترس بود جمع‌آوری کردم و برای کاربران مکینتاش قابل استفاده نمودم. پیش از آن، تنها Geeza Pro در OS X برای فارسی قابل استفاده بود.

اما در مورد نام‌های متفاوت برای قلم‌های مشابه، من حتی در خود قلم‌های مایکروسافت هم به این امر برخورد کرده ام چه رسد به قلم‌های رایگانی که از همه جا جمع‌آوری کرده ام. حالا شاید برای سری دوم قلمہای ایکس قکری اساسی در مورد نام آنها بکنم. این سری از نظر فنی (و نیز حقوقی) هم اینک نام‌هائی کاملاً متفاوت دارند زیرا پیشوند «ایکس» آنها را از نسخه های ا ولیه کاملاً متمایز می‌سازد. به عبارت دیگر، مقاله ای که با استفاده از قلم یاقوت مونوتایپ نوشته شده است، هرگز با قلم «X Yagut» باز نخواهد شد چون از دیدگاه کامپیوتر این قلم کاملاً جانور دیگری است. پس شاید چه بهتر که کلاً نام متفاوتی داشته باشد تا سوء تفاهم برای کاربران پیش نیاید. به هرحال اگر شما در این باره ایده‌ای دارید، سراپا گوشم.
اگر خواستید می‌توانید از آدرس خصوصی‌ام برای مکاتبه استفاده کنید تا برای دیگران خسته کننده نباشد.

FontLab 4.6 قابلیت ساختن قلم‌های TrueType با جداول OpenType را دارد. البته برای برخی از جداول مانند GPOS باید از همان VOLT مایکروسافت استفاده کرد. ضمناً FontLab قابلیت آن را دارد که جداولی را که در VOLT برای قلم نوشته اید دست نخورده نگه دارد.
اما در مورد AAT تنها ابزارهای ساخت قلم خود اپل قابل استفاده است.

برای ساختن قلم‌هائی که در هر دو محیط مایکروسافت و اپل قابل استفاده باشند، همانطور که علی گفت هر دو تکنولوژی AAT و OT باید در قلم وجود داشته باشد. برای جزئیات بیشتر، به اینجا هم سری بزنید:
<http://irmug.com/portal/index.php?name=PNphpBB2&file=viewtopic&p=701&highlight=#701>

[Behnam]

راستی علی جان چگونه می‌توان یک url طولانی را در اینجا وارد کرد بدون اینکه بشکند؟ آدرسی که برای «مهمان» فرستادم شکسته است و قابل استفاده نیست.
اگر وقت کردی آن را درست کن و راه و چاه آن را نیز برایم توضیح بده.
قربانت،
بهنام

[Ali.Rastegar]

بهنام جان لینک شما فقط در ظاهر خراب شده بود و اگر کسی کلیک می کرد به لینک صحیح می رسید.
این ویژگی را می توان به راحتی غیرفعال کرد اما به این دلیل فعال کردم که لینکهای طولانی(طولانیتر از لینک شما) می توانند Forum را بیش از حد کش بدهند و شکل صفحه را زشت و بی نظم کنند. متاسفانه این قابلیت اینقدر هوشمند نیست که لینکی به اندازه لینک شما که صفحه را کش نخواهد داد را کوچک نکند.
موفق باشید

[مهمان]

مگر چند مدل قلم X برای مک داریم البته من از سایت داونلود نکردم و منظورم همان است که نویسه‌پرداز می‌فرستد و فکر نمی‌کنم فرقی داشته باشد. در بخش اطلاعات قلمها، چیزی درباره طراح ننوشته است فقط نوشته متعلق به Macfarsi است.

درباره نام هم برای نمونه بابک و بم همان لوتوس هستند. قلم لوتوس متعلق به Linotype است و در سایت آن موجود است و می‌توان خرید پس کپی‌رایت دارد و همین طور یاقوت. شاید بتوان اسم قلم را عوض کرد ولی گلیف که همان است.
درباره نام هم بیژن همان یکان است فقط یکان bold ندارد ولی بیژن دارد. گیتی همان یاقوت است ولی Bold ندارد. البته ظاهرش بیشتر به bold می‌خورد تا معمولی.
اگر این‌ها برپایه قلمهای برنارایانه هستند باید بگویم این قلم‌ها مشکل دارند (آنها که با B شروع می‌شوند) دراین قلمها کاراکترهای لاتین حذف شده‌اند حتی ۴۵۶ (اعداد فارسی) هم حذف شده اند. وقتی در Indesign با آنها متنی داشته باشید برنامه بدجور هنگی می‌کند و باید آن را ببندید. و دوباره اجرا کنید هم در نسخه مک و هم پی‌سی. نمی‌دانم اشکال ازکجاست و خیلی مایلم بدانم. (الته چون ما محصولات ادوبی را نخریده‌ایم و فقط کپی کرده‌ایم نمی‌توان از support آنها بهره‌مند شویم و پرسشی پرسیم. فکر کنم چون برنارایانه آنها را با fontographer که خیلی قدیمی است ساخته‌اند. به همین دلیل FG فلم کاملی درست نمی‌کند.

لطفاً در صورت امکان لینک برنامه‌ای که قلم‌ها با آن ساخته شده‌اند و لینک درباره ‌AAT را این جا بگذارید.

******** آقای رستگار چرا جعبه این متن انقدر کوچک است. در ضمن چرا وقتی برای پست اصلی کسی نظری می‌دهد پاسخها در زیر آن درج نمی‌شوند و باید آنها را جداگانه خواند. *******************

سپاسگذارم

[مهمان]

همانطور که در بالا ذکر شده این خطها نسخه‌ای از خط‌های برنا است که برای استفاده در سیستم عامل مکیناتش اندکی تعدیل شده‌اند. شرکت برنا این خط‌ها را به صورت FreeWare در سایتش قرار داده و در دسترس عموم است. حال اینکه شما "نبش قبر" نموده و پی در پی از شباهت بعضی از این خط‌ها با خط شرکت لینوتایپ سخن می‌گویید و نیز اینکه این خط‌ها شامل کپی رایت می‌شوند، این البته نظر شما است و الزاما نیز شاید درست نباشد حداقل برای من طرحش از جانب شما بسیار عجیب است. شما که سعی در دادن درس اخلاق در رعایت کپی‌رایت به دیگران می‌نمایید، خودتان به نحو فضاحت باری کپی‌رایت را زیر پا گذاشته و از نسخهٔ غیر قانونی Adobe Creative Suite ME به ارزش حداقل ۲۵۰۰ دلار و نیز برنامه FontLab به ارزش ۶۵۰ دلار استفاده می‌کنید بدون پرداخت یک ریال. اینها را خودتان در بخشی از نوشته‌تان ذکر کرده‌اید. اینکه بجز این برنامه‌های غیر قانونی، که خودتان گفته‌اید، از چه برنامه‌های غیر قانونی دیگری بروی کامپیوتر خود استفاده می‌کنید بهتر است از وجدان خود در این مورد سئوال کنید ولی گفته‌ای معروف وجود دارد و آنهم این است که کسی که خود در خانه‌ای شیشه‌ای نشسته بطرف دیگران نباید سنگ پرتاب ‌کند.

در مورد اینکه شرکتی در ایران به همراه تعدای از برنامه‌هایش خط‌های X را توزیع می‌نماید نیز من شخصا اشکالی در اینکار نمی‌بینم این خط‌ها FreeWare هستند چه نسخهٔ ویندوز آنها چه نسخهٔ مکشان. در مورد اتهام شما به آن شرکت نیز باید بگویم که سایت ایرماگ محل اتهام زنی و شایعه پراکنی در شرکت‌های و یا اشخاص دیگر نیست، اینجا محلی است برای تبادل اطلاعات فنی راجع به پردازش زبان فارسی بروی کامپیوتر مکینتاش و سایر موضوعات وابسته به آن، ولاغیر.

مهمان۲

[مهمان]

اتهام‌زني ديگه چيه درس اخلاق كدومه. واقعاً‌ شما چه آدمي هستيد. قبلاً در سايت گفته شده بود كه برنامه‌ها را نمي‌گذارند براي داونلود و سريال نامبر را هم نمي‌گذارند و قصد دارند كپي‌رايت را رعايت كنند من هم پرسيدم اين قضيه چيست و آيا آن را مهم نمي‌دانند يا اصلاً شامل كپي‌رايت نمي‌دانند فقط براي رفع ابهام. در لينوكس هم در سايت technotux هم همين موضوع بود آنها مي‌گفتند از برنامه‌هاي اختصاصي استفاده نمي‌كنند وتوصيه هم نمي‌كنند اما درباره تايپ فارسي مي‌گويند قلم تاهما را از ويندوز بگير و نصب كن. خوب اين قلم هم اختصاصي است و پولي. من هم طرح كردم اما آنها ما را آدم حساب نكردند و جواب ندادند كه اين موضوع درست است يا نه و حتي به من اتهام خانه شيشه‌اي هم نزدند.

به هرحال موضوع فني بود (بحث اخلاق نبود) و سوال درباره اين قلمها و طراحي آنها و گرنه در ايران همه از نرم‌افزارهاي كپي شده استفاده مي‌كنند حتي اگر بخواهند بخرند هم نمي‌شوند چون به جز چندتا هيچ نماينده‌اي نيست. درضمن من آنها را فقط براي تست دارم و از آنها هيچ استفاده تجاري نكرده ام. اميدوارم شما آقاي بهنام نباشيد و اميدوارم آقاي بهنام مثل آقاي رستگار بسيار خوش‌اخلاق باشند.

باز هم ببخشيد

[Behnam]

تنها برای ختم این بحث این را اضافه کنم که علاوه بر قلم‌های برنا، من همهٔ اینترنت را Google کردم و هرچه قلم فارسی توزیع رایگان پیدا کردم جمع‌آوری کردم. بسیاری از آنها آنقدر کیفیتشان بد بود که از این مجموعه حذف شدند. برخی نام ژنریک داشتند. ترکیبی از اعداد و حروف. برای آنها یک نام گذاشتم. البته هنگام همسازی آنها با مکینتاش متوجه شباهت بزخی از آنها با برخی دیگر شدم ولی گفتم احتیاظاً آنها را هم بسازم. این قضیه مربوط به چند سال پیش می‌شود و بجز سری برنا که هویت روشنی دارند، مرجع بقیهٔ قلم‌ها در خاطرم نمانده است. اگر اشتباه نکنم، برخی از آنهائی که نام ژنریک داشتند را از سایت خبرگزاری ایرنا دانلود کردم. می‌توانید سوالات خود را متوجه آنها کنید.
به هر حال سری ایکس از منابع FreeWare دریافت شده و بصورت FreeWare توزیع می‌شود. اگر راضی نیستید پولتان را پس می‌دهیم!
من این کار وقت گیر و پر زحمت را به عنوان سرگرمی شخصی انجام می‌دهم و توقع تمجید و تشکر از کسی ندارم. از اینکه نویسه پرداز زحمت یک اجازه گرفتن خشک و خالی را هم به خود نداده است هم دلگیر نیستم. ولی بالاغیرتاً برای یک کالای مفت و مجانی طلبکار نباشید. اگر دوست ندارید، استفاده نکنید. قضیه به همین سادگی است.
من همه را به خرید و استفاده از قلم‌های حرفه‌ای تشویق می‌کنم. قلم‌های برنا با سری ایکس ممکن است همان نام را داشته باشند ولی از نظر صفحه‌آرائی امکانات آن قلم‌های حرفه ای را ندارند. البته بسیاری از آن قلم‌ها برای حروف ویژهٔ زبان فارسی کامل نیستند.
متأسفانه برای کاربران مکینتاش، حتی آنهائی که برای فارسی کامل هستند، فاقد AAT هستند و قابل استفاده نیستند. البته کسانی که نرم‌افزارهای ادوبی را بخرند می‌توانند از قلم‌های حرفه‌ای که به همراه آن می‌آید نیز در همان نرم‌افزارها استفاده کنند ولی در محیط بومی مکینتاش قابل استفاده نیستند.
برای لینک FontLab همین نام را گوگل کنید و آن را خواهید یافت. برای ابزار قلم سازی اپل که کمی پیجیده تر است، لینک آن را در زیر می‌آورم.
http://developer.apple.com/fonts/

[Behnam]

[نمایش]

به هرحال موضوع فني بود (بحث اخلاق نبود) و سوال درباره اين قلمها و طراحي آنها و گرنه در ايران همه از نرم‌افزارهاي كپي شده استفاده مي‌كنند حتي اگر بخواهند بخرند هم نمي‌شوند چون به جز چندتا هيچ نماينده‌اي نيست. درضمن من آنها را فقط براي تست دارم و از آنها هيچ استفاده تجاري نكرده ام. اميدوارم شما آقاي بهنام نباشيد و اميدوارم آقاي بهنام مثل آقاي رستگار بسيار خوش‌اخلاق باشند.

باز هم ببخشيد

من این پست آخر شما را ندیده بودم و متن بالا را پست کردم. خدا ببخشد. ظاهراً سوء تفاهمی پیش آمده است. راستش لحن پرسش های شما کمی طلبکارانه به نظر می‌آمد و احتمالاً پاسخ «میهمان» دیگر نیز بر اساس همین برداشت بوده است.
در مورد منبع قلم‌های سری ایکس توضیحات بالا را کافی می‌دانم. اما در مورد قضیهٔ کپی‌رایت و جایگاه سری ایکس در این میان چند نکته را اضافه می‌کنم.
اگر سری ایکس تنها گلیف های یک فانت کپی رایت شده را برداشته و در فانت دیگری قرار داده بود، این به نظر من مغایر کپی رایت است. زمانی که من شروع به تبدیل قلم‌های برنا کردم، از وجود نسخه های فروشی برخی از آن قلم‌ها در بازار خبر نداشتم. این را بعدها به مرور زمان متوجه شدم ولی منبع من نسخه های رایگان بوده است.
از طرف دیگر من در این قلم‌ها آنقدر دخل و تصرف کرده ام (حتی تغییراتی چزئی یا عمده در نمای خود حروف) که دیگر از نظر فنی هیچ شباهتی با نسخهٔ منبع ندارند. از این نظر به گمانم تنها چیزی که مشمول محدودیت های «کپی‌رایت» می‌شود نام این قلم هاست.
ایدهٔ اولیهٔ من این بود که با اضافه کردن یک پیشوند «ایکس» به نام قبلی، این مشکل نیز برطرف می‌شود. ولی با مطالبی که شما پیش آوردید به نظرم می‌رسد که این کافی نیست و باید بکلی نام‌های این سری را عوض کنم... دست‌کم برای رفع ابهام کاربران.
اما در این مورد که شما می‌خواهید تکلیف خودتان را بدانید که با کپی رایت چگونه معامله کنید، چیزی که به نظرم می‌رسد این است که اگر قلم‌هائی که می‌سازید از ابتدا تا انتها ساخته و پرداختهٔ خود شما هستند و در نمای گلیف هائی که مورد استفاده قرار داده اید نیز تغییر و تبدیلات ملموسی انجام داده اید، این دیگر یک قلم ساخت شماست و مشمول کپی‌رایت نمی‌شود مشروط به اینکه از نام ویژهٔ خود استفاده کند و نام کپی رایت شده را بکار نبرید.
اما راه بهتر از این، برای شما که در داخل ایران هستید و به این کار علاقه دارید این است که خطاطانی ورزیده و به اندازهٔ خودتان علاقه‌مند پیداکنید و با همکاری یکدیگر قلم‌های جدید و کاملاً انحصاری بسازید. حال اگر زورتان رسید که آنها را پولی توزیع کنید چه بهتر.

نکته هائی که در مورد FG در مقابل FontLab مطرح کردید، مرا به این شک انداخته است که شاید شما گمان می‌کنید که این نرم‌افزار است که بطور اتوماتیک گلیف های مورد نیاز برای این یا آن زبان را می‌سازد و وارد فانت می‌کند. اینطور نیست. شما باید این گلیف ها را دانه دانه درون فانت بسازید! البته حق با شماست که امکانات FG کهنه شده است ولی این دلیل کمبود حروف لاتین در این فانت ها نیست. سازندهٔ فانت نخواسته است که آنها را درون فانت بگذارد. آن امکانات اتوماتیک بیشتر در مورد زبانهای لاتین مورد دارد و اگر هم نرم‌افزاری برای متن عربی امکانات پیش ساخته‌ای داشته باشد، به هیچوجه نمی‌توان به آن اعتماد کرد. بهترین راه این است که گلیف ها را دانه دانه در فانت بسازید تا از کامل بودن فانت مطمئن شوید.

از هنگ کردن قلمهای برنا در این‌دیزاین چیزی نمی‌دانم. شاید منشأ آن تفاوت تکنولوژی OpenType در مایکروسافت و ادوبی باشد. این تفاوت بویژه در متون عربی مشهود است. اما قلمهای برنا جندان جداول پیشرفته ای ندارند که این تفاوتها شامل آنها شود. راستش نمی دانم علت چیست. شاید به قول شما منشأ آن کدهای قدیمی ‌FG باشد. سری ایکس با FontLab کمپایل شده‌اند.

[Ali.Rastegar]

می دانستم چنین تاپیکی ممکن است باعث سوء تفاهم شود ولی با وجود دلشوره به شدت از دیدنش خوشحال شدم. چرا؟ چون بعضی بحثها لازم هستند تا ما درنهایت صمیمیتر و صادقانه تر با هم برخورد کنیم. چه خوب شد که شما بحث را عنوان کردید.
امیدوارم سوء تفاهم ها برطرف شده باشد. بلاتکلیفی درمورد کپی رایت برای خیلیها وجود دارد منم که هرازچندگاهی شعار نرم افزار آزاد و رعایت کپی رایت دادم الان سعی می کنم یه مقدار پخته تر به موضوع نگاه کنم و صادقانه تر برخورد کنم اما اعتراف می کنم هنوز به نتیجه درستی نرسیدم. فقط میدانم تا جایی که برایم ممکن باشد کپی رایت را رعایت می کنم. البته من از اول همراه iMac تایگر و iLife و خیلی نرم افزارهای دیگر را به رایگان دریافت کردم. باید دید وقتی نسخه های جدید این برنامه ها منتشر شوند چقدر به کپی رایت پایبند خواهم بود!
و اما سوال شما:

[نمایش]

******** آقای رستگار چرا جعبه این متن انقدر کوچک است. در ضمن چرا وقتی برای پست اصلی کسی نظری می‌دهد پاسخها در زیر آن درج نمی‌شوند و باید آنها را جداگانه خواند. *******************

برای جعبه متن بزرگتر به همراه اختیارات بیشتر به جای استفاده از «پاسخ سریع» لطفا بر روی دکمه «ارسال پاسخ» کلیک کنید. البته آن هم چندان بزرگ نیست
و اما درمورد نظراتی که برای اخبار ارسال می شوند. وقتی کاربر زیر نظر کاربر قبلی لینک «پاسخ دادن» را کلیک کند بعد از ارسال نظرش، نظر او پاسخ نظر قبلی قلمداد می شود. اما اگر بر روی دکمه «ارسال نظر» کلیک کنید می توانید نظری مستقل بفرستید و از همان اول نمایش داده خواهد شد.
می دانم سیستم سایت چندان کاربرپسندانه نیست البته نسبت به روزهای اول خیلی بهتر شده و تا جایی که ذهنم یاری کرده و یا با راهنمایی دوستان سایت را ساده تر و خلوتتر کردیم اما گاهی کاربرپسند نبودن خود PostNuke دست و پایمان را می بندد.
موفق باشید